Türkiye’nin Washington Büyükelçiliği uzun vakittir örnek bir aktifliğe konut sahipliği yapıyor; Ertegün Caz Geceleri Serisi.
Yer Amerika, husus müzik caz olunca şaşıracak ne var demekte haklısınız. Lakin, kıssası hem gururlandıracak hem de örnek alınacak cinsten.
Münir Ertegün, 1936’da Washington büyükelçisi olarak atanır. İki oğlu, Ahmet ve Nesuhi delikanlı çağlardadır. Ertegün kardeşler siyahi halkın mahallelerinde caz müzikle tanışır.
Dönem, ABD’de siyahlara dönük ırkçılığın en acımasız olduğu yıllardır. O denli ki yer kapılarına “Köpekler girebilir fakat siyahlar giremez” üzere tabelalar asılmaktadır. Birçok restorana siyahlar ön kapıdan alınmamaktadır.
“BİZ DOSTLARIMIZI KONUTUMUZA ÖN KAPIDAN ALIRIZ”
Ertegün ailesi ırkçılığa, cazın içindeki asi kelamları ve başkaldırışı haykıran notaları kullanarak karşılık verir.
1940’lı yıllarda Ertegün ailesi Büyükelçilik konutunda caz geceleri düzenlemeye başladı. Irkçılığın en had safhada olduğu o yıllarda Ertegünler siyahları, beyazları, Yahudi ve Müslümanları tıpkı çatı altında caz dinlemek ve müzik yapmak için bir ortaya getirmeyi başardı.
Tabii ırkçı Amerikalılar, siyahlar ve beyazların Türk Büyükelçiliği’nde birlikte müzik yapmasından rahatsız oldu. O denli ki, köleliği en son bırakan eyaletlerden birinin senatörü mektup yolladı. Büyükelçi Münir Ertegün’e hitaben yazılan mektupta, siyahlar ve beyazların birlikte ön kapıdan içeri girmelerinden duyulan rahatsızlık belirtiliyordu. Büyükelçi, kelamını sakınmadan mektuba cevap verecekti:
“Sayın senatör, biz dostlarımızı konutumuza ön kapıdan alırız. Sizi de davet ediyoruz. Şayet rahatsızlık hissederseniz art kapıdan gelebilirsiniz.”
ERTEGÜN AİLESİ HAKKINDA BELGESELLER YAPILDI
Washington’daki Türk Büyükelçiliği konutunda başlayan bu ırkçılık zıddı hareket, sonradan profesyonel müzik yapımcılığına evrildi. Ertegün kardeşler, o devir ikinci sınıf insan muamelesi gören siyahların mahallelerinde 20 bine yakın kayıt topladılar ve Atlantic Records isimli müzik şirketiyle birçok muvaffakiyete imza attılar.
Daha sonraki yıllarda Ertegün ailesi hakkında belgeseller, ABD’nin birçok yerinde caz şenlikleri ve etkinlikler hiç bitmedi.
Bazı şenliklerin ismi “ön kapı” ya da “açık kapı” oldu.
Bugüne gelirsek, tüm dünyada ırkçılığın arttığı, ötekinin yok sayıldığı, yabancının tehlike algılandığı bir süreç yaşıyoruz. İnsanın ilerlediği kadar gerilediğine şahitlik ediyoruz.
Düşününce Ertegün’lerden öğrenecek çok şey var.
