Anayasa değişikliğine ait referandum için ülke genelinde kurulan 11 bine yakın sandıkta mahallî saatle 08.00’den itibaren oy verme süreci başladı.
Vatandaşlar, “Özbekistan Anayasası’na Ait Kanunu kabul ediyor musunuz?” sorusuna “Evet” yahut “Hayır” karşılığından birini verecek.
Oy verme sürecinin saat 20.00’ye kadar devam edeceği Özbekistan’da, 307 bin 895’i yurt dışında olmak üzere toplam 19 milyon 722 bin 809 kayıtlı seçmen bulunuyor.
Yurt dışındaki vatandaşlar da ortalarında Türkiye’nin de bulunduğu 39 ülkede kurulan 55 sandıkta oylarını kullanabilecek.
Anayasada ortalarında insan hak ve özgürlükleri, toplum ve birey, ülkenin idari-bölgesel yapısı ve idaresi, cumhurbaşkanı misyon mühletinin 5 yıldan 7 yıla çıkarılması, cumhurbaşkanının birtakım yetkilerinin parlamentoya devredilmesi, lokal yöneticilerin yetki ve vekaletleri, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsüyle ilgili unsurların değiştirilmesiyle ilgili kimi teklifler geçen yıl kamuoyunda tartışılmaya açılmıştı.
Yasama Meclisinin 10 Mart’ta düzenlenen genel konseyinde, “Özbekistan anayasasındaki yeni düzenlemelere ait kanun” kabul edilmiş, daha sonra Senato Genel Şurası kelam konusu yeni düzenleme ve değişikliklerin yapıldığı anayasa taslağının 30 Nisan’da halk oylamasına sunulmasını onaylamıştı.
ANAYASA TASLAĞI
Referandumda halkın oylayacağı 155 unsurdan oluşan anayasa taslağında, anayasaya 27 yeni unsur eklenirken 128 unsurun 91’inde değişiklik yapılacak.
Özbekistan’ın toplumsal, laik ve hukuk devleti olarak tanımlanan yeni anayasada, devletin toplumsal yükümlülüklerine ait normlar 3 kat artırılacak, “insan hak ve özgürlüklerini sağlamak devletin en yüksek amacıdır” normuna da yer verilecek.
Ülkedeki açıklık siyasetinin sürdürülmesi, faal bir sivil toplumun oluşturulması ve kamu kontrolü kurumlarının daha da geliştirilmesiyle ilgili normlara yer verilen yeni anayasaya nazaran, 2026’dan itibaren vilayet ve ilçe belediye liderleri tıpkı anda vilayet yahut ilçe meclisi başkanlığı misyonuna seçilemeyecek.
Ülke parlamentosunun üst kanadı olan Senatoda üye sayısının 100’den 65’e indirilmesi öngörülen anayasa taslağında, Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti’nin statüsüyle ilgili rastgele bir değişiklik yapılmayacak.
Anayasa taslağında cumhurbaşkanıyla ilgili yeni düzenlemeler getirilirken bu çerçevede cumhurbaşkanının birtakım misyon ve yetkileri parlamentoya devredilecek, cumhurbaşkanının misyon müddeti 5 yıldan 7 yıla çıkarılacak.
Bir kişinin art geriye en fazla 2 sefer cumhurbaşkanı seçilebilme hakkı ile ilgili yürürlükteki anayasada bulunan unsur, yeni anayasa taslağında da yer alıyor.
Anayasa taslağının, halk oylamasıyla yürürlüğe girmesinin akabinde ortalarında cumhurbaşkanı, meclis ve senato liderleri, vali, vilayet ve ilçe meclis liderleri, cumhuriyet başsavcısı ve yüksek mahkeme liderinin da bulunduğu üst seviye yetkililerin daha evvelki misyon devirleri dikkate alınmayacak ve öbür vatandaşlar üzere anayasaya uygun olarak art geriye en fazla 2 kere seçilme hakkına sahip olabilecek.
