Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat’taki zelzelelerde meydana gelen yıkımın akabinde beklenen mümkün Marmara sarsıntısı nedeniyle bütün gözler İstanbul’a çevrildi.
Uzmanlar da bilhassa “zemin sıvılaşması” açısından riskli olan ilçelerde inşa edilen binalarda, yere uygun temel sistemi uygulanarak zelzeleye karşı hazırlık yapılması konusunda ikazda bulunuyor.
Kentteki yer sıvılaşması görülen alanlara ait açıklama yapan İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Dalgıç, İstanbul’un birçok noktasında dere yatakları bulunduğunu, bu noktalara yapılmış çok sayıda da bina olduğunu kaydetti.
Prof. Dr. Dalgıç, dere yataklarının alüvyondan oluşan genç yerlere dikkati çekerek, “Dere yataklarında zelzele sırasında sıvılaşma riski ve taşıma gücü kayıpları üzere meseleler oluşarak binalara ziyan verebiliyor. Şayet bu alanlarda sondaj yapıp, ana kayaya ulaşıp, yer güzelleştirmesiyle binaları yapıyorsak, İstanbul’da vadi yatakları sorun değil. Lakin direk bodrum kat yapmadan, taban güzelleştirmesi yapmadan binanızı yaparsanız birebir Maraş, Adıyaman, Antakya’da olduğu üzere bir hasarın ortaya çıkması mümkün.” değerlendirmesinde bulundu.
“FATİH’İN KIYILARI SORUNLU”
İstanbul’da sıvılaşmanın en çok dere yataklarında yaşandığının altını çizen Dalgıç, “İstanbul’da tabanda sıvılaşma bilhassa Marmara Denizi kıyıları, boğaz kıyıları, Haliç kıyıları, Karadeniz kıyılarında var. Ayrıyeten Fatih’te dolgu ve alüvyon tabanlar var. Bu nedenle Fatih’in kıyı kenarları biraz problemli. Kimi yerlerde 30 metrenin üzerinde dolgu tabanlar var. Buralarda yapılmış eski binalar var. Bu binaların ilgili belediye tarafından denetlenmesi gerekiyor.” sözlerini kullandı.
“BELEDİYELERDE JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ SAYISININ ARTTIRILMASI GEREKİYOR”
Prof. Dr. Dalgıç, İstanbul’da yere uygun binaların yapılmasının, zelzelede yaşanacak riski en aza indireceğini belirtti.
Binaları yaparken yer etütlerine dikkat edilmesinin değerli olduğunun altını çizen Dalgıç, “Binanın temel sistemine ne kadar dikkat edersek yapacağımız yapılar o kadar ayakta kalacaktır. Binaların taban etütleri sonucunda temel sistemlerini inceliyoruz.” dedi.
“Eğer binada radye temel yapılacaksa radye temel yapıyoruz. Bazen radye temel de yapmak kâfi olmuyor. Çok farklı yer güzelleştirme metotları var.” sözlerini kullanan Prof. Dr. Dalgıç, “Riskli gördüğümüz yapılarda uygun temel sistemini uygulayarak sarsıntıya karşı kendimizi hazırlamış oluyoruz. Binayı yaparken yer ile planı birlikte yapmamız lazım.” diye konuştu.
Prof. Dr. Dalgıç, binaların imalinde kontrollerin daha fazla artırılması gerektiğini de lisana getirirken kelamlarını şunları söyledi:
“Bina üretiminde kontroller maalesef eksik. Yeni yapılan binalarda taban etütlerini daha sıkı denetlememiz, gereken kıymeti vermemiz gerekiyor. Bu manada belediyelerdeki jeoloji mühendisleri sayısı kâfi değil. Belediyelerde jeoloji mühendisleri sayısını artırılması gerekiyor. Ayrıyeten yapı kontrol firmaları tekrar yetersiz kalıyor. Firmaların bünyelerinde taban etütlerini denetlemeleri için jeoloji mühendisi gerekiyor.”
“BİNALARI YAPARKEN TABAN İLE YAPI KALİTESİNİN BİRBİRİYLE UYUMLU OLMASI GEREKİYOR”
Kuzey Anadolu Fay Sınırının Marmara Denizi’nin içerisinden geçtiğini ve İstanbul’a 15 kilometre uzaklıkta bulunduğunu anımsatan Dalgıç, “Bu nedenle kimi ilçelerimiz risk altında olabilir. Bunun için yapılarımızı riske karşı hazırlamamız, yeni yapıları buna nazaran yapmamız lazım.” diye konuştu.
Prof. Dr. Dalgıç, İstanbul’un yer yapısının berbat olmadığını, insanlara bu durumun yanlış yansıtıldığının altını çizdi ve yer etütlerinin de taşıma gücü, oturma üzere bedellerini belirlediklerini anlattı.
Böylece İstanbul ölçeğinde yapılan yahut yapılacak yapılarda sarsıntı riskini en aza indirgediklerini lisana getiren Dalgıç, “Binaları yaparken taban ile yapı kalitesini birbirleriyle uyumlu olması gerekiyor. İstanbul’da bu ahengi sağladığımız vakit çok az hasarla gelecek zelzelesi atlatabiliriz.” dedi.
“İSTANBUL’UN RİSKLİ VE SAĞLAM İLÇELERİ DİYE BİR AYRIM OLMAMASI GEREKİYOR”
İstanbul’un taban yapısını ilçe bazında değerlendirmenin yanlış olduğunu anlatan Dalgıç, parsel bazında yapılacak yer etütlerinde binanın oturacağı yer yapısının net olarak ortaya çıktığını söz etti.
Prof. Dr. Dalgıç, İstanbul’un her ilçesinde dere yatağı ve kaya yerlerin bulunduğunu lisana getirdi.
Dalgıç, şöyle devam etti:
“‘Kaya’ dediğimiz yerlerde bile alüvyon oluşukları, yamaç molozu oluşukları yahut kayanın kendi içerisinde ayrışmış kesitleri, fay zonları, yeraltı suları var. Bir yere ‘sağlam’ diyoruz lakin bu alanlarda kaya düşmeleri, kaya kaymaları olabilir. Hasebiyle her parselin kendine has bir özelliği var. Bir ilçede tabanın bir tarafın yeri kötüyken bir tarafı düzgün olabilir. Tıpkı parsel içerisinde tabanın bir tarafı kaya, bir tarafı kayaların ayrışmış durumları olabiliyor. Bu nedenle ilçenin tamamını ‘zemin kötü’ diye belirtmek yanlış. Örneğin Beylikdüzü’nün yeri ‘kötü’ demek yanlış bir bilgi. Beylikdüzü’nün makul kısımlarında heyelan olayları var. Oranın kayma düzlemini bilirsek, kayma düzleminin altına ulaşacak fore kazıklar yaparsak o heyelanlı alanlarda da sorun olmayacaktır. Avrupa Yakası ‘kötü zemin’ olarak lanse ediliyor. Bu çok gerçek değil. Bu nedenle İstanbul’un ‘riskli ve sağlam ilçeleri’ diye bir ayrımın olmaması gerekiyor.”
