Küresel ısınma nedeniyle “orman yangını sezonu” dünyanın neredeyse her bölgesinde artık daha erken başlıyor ve daha uzun sürüyor.
Dünyadaki ormanların izlenmesini sağlayan platform Küresel Forest Watch datalarına nazaran, dünyada 2001-2021 devrinde 318 milyon hektar ormanlık alan, yangınlar dahil çeşitli sebeplerle yok oldu.
Orman yangınları bu kaybın üçte birine (119 milyon hektar) yol açtı. En yüksek orman kaybının yaşandığı yıl ise 9,6 milyon hektar alanla 2016 olurken, 2021’de 9,3 milyon hektar orman alanı yangınlar nedeniyle kaybedildi. 2021’deki orman kaybının yüzde 37’si yangınlar nedeniyle yaşandı.
Türkiye’nin yüzölçümünün 78 milyon hektar olduğu düşünüldüğünde, 2001-2021 devrinde kaybedilen toplam ormanlık alanın Türkiye’nin yaklaşık 4 katı, yangınlar nedeniyle yok olan ormanların ise Türkiye’nin yaklaşık 2 katı büyüklüğünde olduğu görülüyor.
RUSYA, KANADA VE ABD’DE YANGINLARIN SEBEP OLDUĞU KAYIP YÜKSEK
Rusya, 2001-2021 devrinde yılda ortalama 2,51 milyon hektarla yangınlar sonucu en fazla orman kaybının görüldüğü ülke oldu.
Rusya’yı, yılda ortalama 1,27 milyon hektarla Kanada, 530 bin hektarla ABD, 453 bin hektarla Brezilya ve 298 bin hektarla Avustralya izledi.
TÜRKİYE’DE ORMAN YANGINI DÖNEMİ ÇOKLUKLA HAZİRAN ORTASINDA BAŞLIYOR
Türkiye’de 2001-2021 devrindeki 537 bin hektarlık orman alanı kaybının 87,7 bin hektarlık kısmı yangınlar nedeniyle yaşandı.
Yangınların yol açtığı en fazla orman kaybı ise 27 bin hektar alanla 2021’de görüldü. 2021’deki toplam kaybın yüzde 34’ü yangınlardan kaynaklandı.
Global Forest Watch bilgilerine nazaran, Türkiye’de orman yangını dönemi, ekseriyetle haziran ortasında başlıyor ve 19 hafta sürüyor.
ORMAN YANGINLARININ SIKLIĞI YÜZDE 50 ARTABİLİR
Orman yangınlarında son yıllarda görülen süratli artışın en temel nedeni olan global ısınma, yangınların Arktik, Kanada ve Rusya üzere alışılmışın dışında bölgelerde yaşanmasına yol açıyor.
ABD’nin güneybatısı yahut Akdeniz üzere bölgelerde yangınların ağır yaşandığı yaz periyodu “orman yangını sezonu” olarak nitelendirilirken, global ısınma nedeniyle orman yangını dönemi artık dünyanın neredeyse her bölgesinde daha erken başlıyor ve daha uzun sürüyor.
Birleşmiş Milletler, “orman yangınlarının sıklığının gelecek devirde yüzde 50 artacağı” ikazında bulunuyor.
ORMANLAR DAHA ŞİDDETLİ VE SÜRATLİ YANIYOR
WWF Etraf ve Afet İdaresi Kıdemli Yöneticisi Anita van Breda, 2001-2021 devrinde yangınlar nedeniyle yok olan orman alanlarının 2 kat arttığını belirtti.
Küresel ısınma ve orman yangınları münasebetini “kısır döngü” olarak tanımlayan van Breda, “Ormanlar birebir anda birçok gerilim kaynağıyla baş etmek durumunda. Sıcaklıklar arttıkça toprak daha kuru hale geliyor. Ağaçlar; yangın riski yahut tehlikesine karşı daha hassas oluyor, daha şiddetli ve süratli yanıyor. Yangının ziyanı toprağa da tesir ediyor ve sonrasında toprak, daha evvel orada olan bitki örtüsünü tekrar üretemez ve büyütemez hale geliyor.” diye konuştu.
van Breda, global ısınma nedeniyle orman yangınlarına alışık olmayan bölgelerde bu olayların sıklaştığını vurguladı.
Arktik bölgesi yahut Kanada’nın bu durumun en bariz örneklerinden olduğunu vurgulayan van Breda, “Birçok bölgede orman yangınlarının sıklığı artıyor, orman yangını dönemi erken başlıyor, uzun sürüyor ve ormanlar daha şiddetli yanıyor. Kanada’da şu anda çok erken halde yangın döneminin başladığını ve büyük çaplı yangın yaşandığını görüyoruz.” dedi.
van Breda, giderek yaygınlaşan yangınlarda risklerin büsbütün önlenemese de azaltılabileceğini, farkındalığı artırmanın ve buna nazaran siyasetler belirlemenin yangınlara karşı en değerli tedbirlerden biri olduğunu kaydetti.
Özellikle global ısınmaya yol açan karbon emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğinin tesirlerine karşı adaptasyonun güçlendirilmesi için ferdî, ulusal ve global boyutta adımların hızlandırılması gerektiğini vurgulayan van Breda, “İnsanlar olarak iklim değişikliğinin artan tesirlerine karşı adapte olma kabiliyetimizi geliştirmeliyiz. Zira vaktimiz giderek azalıyor. İklim değişikliği kaynaklı riskleri azaltmak için farkındalığımızı artırmanın, yaratıcı ve stratejik hareket etmemizin vakti çoktan geldi.” dedi.
ORMANLAR GLOBAL ISINMAYI ÖNLEMEK İÇİN NEDEN DEĞERLİ?
Karbon emisyonlarına karşı “doğal yutak alanı” olarak misyon yapan ormanların iklim değişikliğinin önlenmesinde kritik kıymeti bulunuyor. Orman alanlarının kaybı da iklim değişikliğini tetikleyen en kıymetli nedenler ortasında yer alıyor.
Ormanlar, yılda 7,6 milyar ton karbondioksit eş kıymeti emisyonu absorbe edebiliyor. Bu sayı, ABD’nin yol açtığı yıllık emisyon ölçüsüne eşit.
