Türkiye Findandiya’nın NATO üyeliği için kapıyı açtı. Finlandiya Cumhurbaşkanı ile Ankara’da görüşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Meclis onayı için sürecin başlatılacağını duyurdu. Kararın akabinde Finlandiya’nın NATO’ya iştirak protokolüne ait kanun teklifi TBMM’ye sunuldu.
Finlandiya’nın NATO’ya İştirakine Ait Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi, TBMM Lideri Mustafa Şentop tarafından imzalanarak TBMM Dışişleri Kuruluna havale edildi.
Protokolün genel münasebetinde, NATO’nun kurucu metni olan Vaşington Antlaşması’nın 10. unsurunda, “Taraflar, bu muahedenin unsurlarını geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik Bölgesi’nin güvenliğine katkı yapacak durumda olan rastgele bir Avrupa devletini bu antlaşmaya katılmaya oy birliği ile davet edebilirler. Davet edilen devlet, iştirak evrakını ABD hükümetine vererek bu antlaşmaya taraf olabilir. ABD hükümetinin aldığı her bir katılma evrakından tüm tarafları haberdar edecektir.” kararının yer aldığı hatırlatıldı.
Bu husus uyarınca NATO’nun izlediği temel yaklaşımlarından birini “açık kapı politikası”nın oluşturduğuna işaret edilen münasebette, “Bu kapsamda ülkemizin Yunanistan ile birlikte 1952’de NATO’ya katılması birinci genişleme dalgasını teşkil etmiştir. Bunu müteakip Almanya Federal Cumhuriyeti 1955; İspanya 1982; Polonya, Çek Cumhuriyeti, Macaristan 1999; Bulgaristan, Estonya, Letonya, Litvanya, Romanya, Slovenya, Slovakya 2004; Arnavutluk ve Hırvatistan 2009; Karadağ 2017; Kuzey Makedonya ise 2020’de İttifaka katılmışlardır.” sözlerine yer verildi.
Böylelikle NATO’nun üye sayısının 30’a ulaştığı aktarılan münasebette, “NATO’nun genişlemesi özellikle Soğuk Savaş sonrası periyotta Vaşington Antlaşması’nda tabirini bulan demokrasi başta olmak üzere üniversal kıymetlerin Avrupa-Atlantik bölgesinde yer kazanması ile özgür, demokratik ve bütünleşmiş bir Avrupa gayesinin gerçekleştirilmesi yolundaki kıymetli uğraş kulvarlarından birisi olmuştur.” denildi.
Türkiye’nin “açık kapı siyasetini desteklediği” belirtilen münasebette, şu kıymetlendirme yapıldı:
“Finlandiya ve İsveç, NATO’nun en yakın iki ortağı olarak tanımlanmaktadır. İki ülke, İttifakla kapsamlı ve çok boyutlu işbirliği yürütmektedir. Birebir vakitte savunma ve güvenlik alanında sahip oldukları imkan ve yeteneklerle öne çıkmaktadır. Müttefik ülkelerin silahlı kuvvetleriyle yüksek birlikte çalışabilirlik seviyesini haiz bu yeteneklerle NATO’nun türlü harekatlarına ve misyonlarına da kapsamlı katkılarda bulunmaktadır. Her ikisi de AB üyesi olup savunma ve güvenlik mevzularında uzun bir mühlet tarafsızlık siyaseti izleyen Finlandiya ve İsveç, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’da başlattığı savaşla birlikte NATO’ya iştiraki tezekkür etmeye başlamışlardır. Bu süreçte eşgüdüm içinde hareket eden bu iki ülke ulusal karar alma süreçlerini tamamlayarak 18 Mayıs 2022’de resmen NATO’ya üyelik müracaatında bulunmuşlardır.
Sürecin ilerletilebilmesi için Finlandiya ve İsveç’ten terörle uğraş ile savunma endüstrisi ihracatında uyguladıkları yaptırımların ve kısıtlamaların kaldırılması başta olmak üzere legal güvenlik korkularımızın giderilmesine yönelik somut adımlar atmaları tarafımızdan talep edilmiştir. Bu çerçevede 25 Mayıs 2022’de Ankara’da başlayan üç ülke heyetleri ortasındaki görüşmeler bilahare NATO Genel Sekreterinin inisiyatifiyle Brüksel’de devam etmiştir. 28-30 Haziran 2022’de Madrid Doruğu’nun çabucak öncesinde NATO Genel Sekreterinin kolaylaştırıcılığında üzerinde mutabakat sağlanan Üçlü Muhtıra üç ülkenin Dışişleri Bakanları tarafından 28 Haziran 2022’de Madrid’de imzalanmıştır. Üçlü Muhtıra temelinde terörizmle çaba ve savunma endüstrisi ihracatındaki kısıtlamaların kaldırılması konularında beklentilerimizi karşılama taahhüdünde bulunmaları üzerine, NATO Madrid Tepesi’nde, Üçlü Muhtıraya Tepe Bildirisi’nde atıfta bulunulması suretiyle İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyeliğine davet edilmelerine muvafakatimiz verilmiş, anılan ülkeler İttifak’a iştirak müzakerelerine başlamaya davet edilmiştir. Bu temelde her iki ülkenin NATO’ya İştirak Protokolleri, 5 Temmuz 2022’de Brüksel’de Müttefik ülkelerin NATO Daimi Temsilcileri tarafından imzalanmıştır. Böylelikle ‘davetli’ statüsünü kazanan Finlandiya ve İsveç bu noktadan itibaren tüm NATO toplantılarına iştirak edebilmekte ve tasnife tabi olanlar dahil ilgili dokümanlara erişebilmektedir.”
Gerekçede, 28 müttefikin kelam konusu iştirak protokollerine dair iç onay süreçlerini tamamladığına değinilerek Macaristan’daki onay sürecine ait Macaristan Ulusal Meclisindeki görüşmelerin 1 Mart 2023 tarihi prestijiyle başladığı hatırlatıldı.
İsveç ve Finlandiya’nın İttifak’a resmen ve hukuken iştirakinin, tüm üye ülkeler ile davetli ülkelerin iştirak protokolünü kendi iç mevzuatlarına uygun olarak onaylamalarından sonra, her bir davetli ülkenin NATO’yu kuran Vaşington Antlaşması’nı imzalamaya çağrılmasıyla ve bu ülkelerin kendi onay süreçlerini tamamlamalarıyla gerçekleşeceği bildirilen münasebette, şunlar kaydedildi:
“Finlandiya, İştirak Protokolü’nün onaylanmasına dair Kanunu 1 Mart 2023’te Parlamentosunda onaylamıştır. Üçlü Muhtırayla Finlandiya ve İsveç’in bu evraktaki taahhütlerini somut olarak uygulamalarının takibi ve ilerlemenin gözden geçirilmesi hedefiyle Daimi Ortak Düzenek tesis edilmiştir. Cumhurbaşkanlığı ve Dışişleri, Ulusal Savunma, İçişleri ve Adalet Bakanlıkları ile Ulusal İstihbarat Teşkilatı Başkanlığından yetkililerimizden müteşekkil heyet üyelerimizin toplantılarına katıldığı Daimi Ortak Düzenek, 26 Ağustos 2022’de Finlandiya’da, 24-25 Kasım 2022’de İsveç’te ve son olarak 9 Mart 2023’de Brüksel’de olmak üzere üç kez toplanmıştır. Gelinen evrede, Üçlü Muhtıra’da kayıtlı taahhütler, Finlandiya’yla ikili ilgilerimiz, bu ülkenin NATO’yla mevcut paydaşlık münasebeti ve birlikte çalışabilirliği bakımından erişilen düzey dikkate alındığında, Finlandiya’nın NATO’ya üyeliğinin Türkiye’ninki dahil Avrupa-Atlantik güvenliğine katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu mülahazalarla Finlandiya’nın Kuzey Atlantik Antlaşması’na İştirakine Ait Protokol’ün onaylanmasının uygun olacağı kıymetlendirilmektedir.”
