Hayvanların zelzele dalgaları gelmeden saniyeler evvel küçük ön şokları algılayabilecek donanıma sahip oldukları bilgisine dayanan vatandaşlar ötücü kuşlara yöneldi.
Başta muhabbet kuşları olmak üzere birçok ötücü kuşun sarsıntı gelmeden dakikalar evvel çırpınarak telaşlandıkları ve çok ses çıkardıkları söyleniyor.
Bu çerçevede Kahramanmaraş merkezli meydana sarsıntıların akabinde vatandaşlar petshop mağazalarına akın ediyor. Vatandaşlar burada başta muhabbet kuşları olmak üzere papatya ve kanarya üzere kuşları satın alıyor.
“HAYVANLARDA BU TÜRLÜ BİR YETENEK VAR”
Esnaf Fatih Özdemir, birçok hayvanın sarsıntı öncesinden kısa periyodik de olsa hissetme özelliklerinin olduğunu belirtti. Daima hayvan besleyenlerin bu durumu daha uygun anlayabileceğini söz eden Özdemir, “Sarsıntı öncesi birden çırpınmaya başlarlar. Sahibi hayvanın huzursuz olduğunu hisseder. Tabi o an zelzele aklına gelir mi artık ortalarındaki diyaloga bağlıdır. Lakin hayvanlarda bu türlü bir yetenek var. Kendim de bunu deneyim edinmişim.” dedi.
Van sarsıntısı sırasında da kuşların çırpınışını gördüğünü lakin aklına o an sarsıntının gelmediğini lisana getiren Özdemir, “Biz o an çözene kadar iş işten geçmişti. Allah’tan bir şey olmadı lakin o hissiyatı kendi gözlerimizle gördük” diye konuştu.
“MÜTHİŞ BİR TALEP VAR”
Muhabbet kuşlarına fevkalade bir talebin olduğunu tabir eden Özdemir, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Üretim taleplere yetişemiyor. Bu yüzden fiyatları da baya yükseldi. Bizler de alımlarda zorluk yaşıyoruz. Sattığımız fiyata hayvan alıyoruz. Sarsıntı kuşu diye herkes almaya başladı. Meskende beslemesi de kolay ve zahmetsiz. Hem vakit geçirmek hem de zelzele kaygısından daha çok bir talep oldu. Bizler de taleplere yetişemiyoruz.”
HAYVANLAR ZELZELELERİ EVVELCE HİSSETTİ Mİ?
Hayvanların güçlü sarsıntıları insanlardan evvel algılayabildiği fikri eski çağlardan beri var olan bir teori ve bunu destekleyen bilimsel araştırmalar da bulunuyor. Bilim insanları, tıpkı sismolojik makinelerin insan bedeninin algılayamadığı sarsıntıları algılayabilmesi üzere, hayvanların da daha güçlü sarsıntı dalgaları gelmeden saniyeler evvel yeryüzünden geçen küçük ön şokları algılayabilecek donanıma sahip olduklarını söylüyor. Hatta birtakım araştırmacılar, hayvanların bu sarsıntıları öncü sarsıntılardan evvel hissedebileceklerini söylüyor.
HAYVANLAR P DALGALARINI HİSSEDEBİLİYOR
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’na (USGS) nazaran, bir sarsıntıdan evvelki saniyelerdeki olağandışı hayvan davranışları, iki çeşit sismik dalga ortasındaki farkla açıklanıyor. Birincil dalgalar ya da P dalgaları bir sarsıntıdan birinci yayılan ve merkez üssünden saniyede birkaç kilometre süratle ilerleyen dalgalara deniliyor. USGS, bunların hayvanlar için daha fark edilebilir olduğunu söylüyor. P dalgalarını, yeri yuvarlanma hareketiyle sarsan daha güçlü ikincil yahut S dalgaları takip ediyor.
Konuya ait USGS kılavuzunda “Çok az insan sarsıntı kaynağından en süratli ilerleyen ve daha büyük S dalgasından evvel gelen daha küçük P dalgasını fark eder. Lakin daha keskin duyulara sahip birçok hayvan, S dalgası gelmeden saniyeler evvel P dalgasını hissedebilir.” deniliyor.
DEPREMDEN 45 DAKİKA EVVEL OLAĞANDIŞI DAVRANMAYA BAŞLADILAR
Almanya’da yer alan Max Planck Hayvan Davranışları Enstitüsü’nde bu bahiste bir araştırmaya öncülük eden Martin Wikelski’nin 2020’de yayınlanan bir çalışmasında ise o ve meslektaşları, hayvanların sarsıntı olup olmayacağını evvelce tespit edebilmelerini anlayabilmek için bir çiftlikteki ineklere, köpeklere ve koyunlara elektronik etiketler taktı. Aylar boyunca izlenen hayvanların, yakınlarda tespit edilen sekiz büyük sarsıntının yedisinden evvel, 45 dakikadan fazla bir mühlet boyunca alışılmadık derecede hareketli oldukları görüldü.
Diğer taraftan 2016 yılında, ABD’nin Oklahoma eyaletini vuran zelzeleden 15 dakika evvel, kuşlar o kadar büyük sayılarda uçuşa geçti ki, radar teknolojisiyle binlercesi havada gözlemlenebilir hale geldi.
Romalı müellif Aelian ise M.Ö. 373 bir zelzele Antik Yunan kenti Helike’yi yerle bir etmeden evvel yılanların, farelerin ve böceklerin kenti terk ettiğini yazdı.
