“Büyük Buhran” olarak da isimlendirilen o günlerde, tıpkı koronavirüs salgınında olduğu üzere dünyanın pek çok yerinde kapanan iş yerleri nedeniyle milyonlarca kişi işsiz kaldı. O günlerde işini kaybedenlerden birisi de çalıştığı firmadaki işini kaybeden mimar Alfred Mosher Butts’tı.
Ekonomik olarak sıkıntı vakitler geçiren Butts, işsiz olarak konutta geçirdiği günlerde hem para kazanabilmek hem de krizin yarattığı mutsuz ortamdan uzaklaşmak isteyenleri oyalamak için bir oyun icat etti. Buluşu için evvel en sevilen oyun cinslerini inceleyen Butts, tüm dünyada en çok kart yahut zar üzere sayılara dayalı olanlar, dama ve satranç üzere masa oyunları ile söz ve harflere dayalı oyunların sevildiğini farketti.
İlk denemelerinden sonuç alamadı
Kendisi de bir çengel bulmaca sever olan Butts, sözler üzerine konseyi birinci oyununa “Lexiko” ismini verdi. Tesadüfen seçilen 9 harf ile sözler yapmak üzerine şurası oyununda harflerin kullanım sıklığını hesaplamak isteyen Butts, bir mühlet The New York Times’ın ön sayfalarını inceledi. Harflerin bulunduğu ahşap taşları kendisi oyan Butts, oyununu satmaya çalıştığı firmalardan ise olumlu karşılık alamadı.
Bunun üzerine oyunu daha da geliştirmeye karar veren Butts, evvel 9 olan harf sayısını 7’ye indirdi ve İngilizce’de ne kadar yaygın kullanıldığına bağlı kalarak her harfe rakamsal paha verdi. Butts’ın Criss Cross Words ismini verdiği bu oyun da umduğu ilgiyi görmedi.
Oyununu satmaya çalıştığı günlerde yine bir mimarlık firmasında işe giren Alfred Butts, icadını geliştirmeye de devam etti. Kutu oyunu satın alanlardan James Brunot, Butts’a 1947 yılında oyunun haklarını satın almayı teklif etti. Butts, telif hakları haricinde üretim ve satışla ilgili kısmı James Brunot’a devretti.
Brunot, kimi kural değişiklikleri de yaptığı oyuna, “Scrabble” ismini verdi. Scrabble’ın birinci setleri, Brunot ve eşi tarafından Connecticut’ta kiraladıkları terk edilmiş bir okul binasında üretildi. Oyunun popülaritesi ise 1952 yılında ABD’nin en büyük zincir mağazalarından birinde satışına başlamasıyla arttı. 1953 yılında Scrabble 1 milyondan fazla, sonraki yıl ise 3,8 milyon satıldı.
13 Nisan Butts’ın doğum günü
Alfred Mosher Butts 1993’te, buluşu kendisini güçlü yapamadan hayatını kaybetti fakat Scrabble’ın popülerliği her yıl dünya çapında arttı. Oyun hala dünya çapında 31 lisanda milyonlarca set satılıyor.
Butts’ın doğum tarihi olan 13 Nisan ise bu oyunun tutkunları tarafından “Dünya Scrabble Günü” olarak kutlanıyor. Butts’ı anmak için, ABD’de meskeninin bulunduğu 35. Cadde’nin isim tabelasında Scrabble’a gönderme yapılarak, harflerin altında rakamsal kıymetleri de yazıyor.
Kuzey Amerika Scrabble Oyuncu Birliği (NASPA) her yıl büyük bir ABD kentinde Ulusal Scrabble Şampiyonası’na konut sahipliği yapıyor. 5 gün süren turnuvada yüzlerce yetişkin, şampiyon olmak için birebir gayret ediyor.
Nasıl oynanıyor?
Scrabble, 2, 3 yahut 4 oyuncuyla rastgele çekilmiş 7 harfle manalı sözler oluşturmak üzere heyeti. Birinci harfi tablonun tam ortasında yer alan hücreye konulan söz üzerinden yeni harfler eklenerek, diğer sözler türetiliyor. Sözlerin bulmacalarda olduğu üzere, daha evvelki sözlerden en az bir tanesi ile birleşmesi gerekiyor. Üstten aşağı yahut sağdan sola gerçekleşen bu birleşme ile oluşan yeni sözün de manalı olması isteniyor.
Genel olarak standart bir kelamlık kullanıldığı üzere, Scrabble için üretilmiş özel sözlükten de yararlanılabiliyor.
Her harfin birebir vakitte rakamsal bir pahaya sahip olduğu oyunda kurulan söz, harflere ilişkin sayıların toplanmasıyla elde ediliyor ve sonunda en çok puanı alan, oyunu kazanıyor.
