Derince’de Toprak Mahsulleri Ofisi’ne ilişkin silolardaki patlamanın buğday tozundan kaynaklandığı açıklandı. Buğday tozu patlaması kamuoyunun pek duyduğu ve bildiği bir patlayıcı kaynağı değil. Lakin, buğday tozu dahil tahıl tozlarının patlama riski uzun yıllardır biliniyor. Büylük silolaların patlama riski içerdiğini ait kıymetli bilimsel çalışmalar var ve bu araştırmalara nazaran silolarda kıymetli güvenlik tedbirleri alınıyor. Sorularla buğday tozunun hangi konuşallarda patladığına yakından bakalım:
BUĞDAY TOZU PATLAR MI?
Evet. Buğday tozu, makul kurallar altında patlayıcıdır ve yıkıcı sonuçlara neden olabilir. Silolarda ve büyük depolarda biriken tahıl tozları belli kurallar oluşursü patlar. Genel olarak tahıl tozları patlayıcı olarak kabul ediliyor. Buğday, yulaf ve mısırdan çıkarılan un, buğday, mısır ve yulaf tozundan farklı patlayıcı güce sahiptir. Mısır nişastası, daha uçucu ve güçlü tahıl eserlerinden biri olarak kabul edilir, lakin tüm tahıl tozu ve unları çok tehlikeli olarak bedellendirilmektedir.
BUĞDAY TOZU NASIL PATLAR?
Buğday ve tahıl tozlarının patlaması için kimi kaidelerin oluşması gerekir. Bu kaidelerde yakıtı, buğday, yulaf, arpa, buğday yahut yulaf unu, mısır nişastasından çıkan tozlar oluşturur. Kuru tahıl tozları patlamaya neden olabilir. Patlamada ikinci koşul, tahıl tozunun havada asılı kalmasıdır. Bu ortada oksijen devreye girer, kapalı bir alandaki toz katmanları, patlama potansiyeli sağlar, olağan bir oksijen düzeyi de yanma için gerekli kaideleri sağlar. Patlama için tozun hapsolması gerekir. Bu durum 3. kuralı sağlar. Mahpus edilen toz en kıymetli risktir. Silonun kapalı olması, gereğince havalanmaması, tıkanık bacalar üzere nedenlerle toz güzelce mahpus olur. Patlama için bu kuralların akabinde devreye bir tutuşturma kaynağı girer. Taşıyıcılarda çok ısınan bir metal, gereç, silolara sürtünen metaller, patlamaya sağlam olmayan bir elektrikli aygıttan kaynaklanan bir elektrik arkı; kısa devre; statik elektrik, çakmak yahut yanan sigara; bir öğütücüden metal kıvılcımlar; metalden metale kıvılcımlar; düşen bir alet; yıldırım vb. ateşlemeyi başlatabilir.
BUĞDAY TOZU NEDEN PATLAR?
Araştırmalar patlamaların genelde taşıyıcılardan kaynakladığı gösteriyor. Buğday taşıyan bu sistemlerde rulman yahut gibisi kesimlerin bakımsız olması kıvılcımlara neden olabiliyor. Silolarda kâfi havalandırma yapılmaması, toz filtrelerinin vaktinde değiştirilmemesi, toz emme sistemlerindeki yetersizlik de patlama riski yaratıyor. Yetersiz elektrik sistemleri, eski ve bakımsız elektrik çizgileri da risk yaratıyor.
