TİMBU’DAN ERCAN’A
Her şey kısa bir toprak pistle başladı. Acil durumlar için düşünülmüştü. Lakin gün geldi bir ulusun bağımsızlık çabasının sembollerinden birine dönüştü.
Ercan Havaalanının öyküsü emsal nitelikteki havaalanlarından çok farklı… O da kimileri üzere savaşların içinden çıkıp geldi, fakat asıl kimliğine ve vazife tarifine şiddetli süreçlerden sonra sahip oldu.
Kıbrıs’ın Birleşik Krallık sömürge periyodu sırasında Lefkoşa’da beton pisti bulunan bir havaalanı vardı. İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasıyla birlikte, 1940 yılında o devirdeki ismi Timbu olan Kırklar Köyü yakınlarına bir adet toprak pist yapıldı. Acil durumlar için yapılan bu yedek pist vakitle müttefik ülkelerin hava kuvvetleri mürettebatlarına eğitim veren bir üs haline getirildi.
Savaştan sonra İngilizler burada betondan pist inşa ederek kalıcı bir hava üssü kurdular. Timbu pisti 1956’da Mısır’da patlak veren Süveyş Krizi’ne müdahale etmek ve burada denetimi yine sağlamak üzere İngiliz Hava Kuvvetlerinin operasyon merkezine dönüştürüldü.
1960 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra Timbu Hava Meydanı Birleşik Krallık tarafından bahtına terk edildi.
Ama asıl öykü bundan sonra başlıyordu.
1974’ün Temmuz ayında Türkiye kendisine garantörlük hakkı veren mutabakatlar çerçevesinde, Kıbrıs’taki Türkleri korumak üzere askeri harekat başlattı. Barış Harekatı ismi verilen sürecin Ağustos’taki ikinci safhasında Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 61nci piyade alayı Timbu pistini ele geçirdi. Kıbrıs Türkleri’nin Ada dışı ile irtibatını sağlamak üzere ele geçirilen pist o sırada bir yandan savaşan Türk askerinin özverili gayretiyle 10 gün içerisinde uçuşa hazır hale getirildi.
31 Ağustos’ta Türk Hava Kuvvetlerine ilişkin C-160 tipi bir kargo uçağı şimdi asfaltı yapılmamış lakin etrafındaki yüksek otlarla üstündeki çakıl taşları temizlenmiş beton piste iniş yaptı.
Buradan; şehit, hasta ve yaralılardan Türkiye’ye gelmesi gerekenler alındı. Bu birinci misyon kayıtlara “kutsal görev” olarak geçti.
RİSKLİ KARAR
Timbu pistini Türk uçaklarına açan birliğin komuta heyetinde vazifeli Hava Pilot Albay Gurur Uğuriş anılarında o günleri anlatırken şöyle diyor;
“Önceleri hududa bu kadar yakın bir yere meydan yapmakta tereddüt ediliyordu. Hududa 5 km aralık vardı… Rumlar ateş eder diye korkuluyordu. Ederse etsinler, bir uçak düşer bu sefer girer tüm adayı alırdık. İki gün boyunca “bir eller tetikte” pisti saran otları temizledik, pisti açtık. Meydana inen birinci uçağa bilhassa Rum bölümüne hakikat peel-off çektirdim, yani kademeli bir dalış yaptırdım. Kararlı olduğumuzu gördüler, korktular. Meydana, harekatın başında şehit düşen Hava Savunma Kıdemli Binbaşı Fehmi Ercan’ın ismini verdik. Artık Kıbrıs Türklerinin de bir havaalanı vardı!..”
LEFKOŞA’YA GİDEN YOL
1935 Balıkesir doğumlu Şehit Pilot Binbaşı Fehmi Ercan, 181’inci filo kumandanıydı.
1971’de, yani Barış Harekatından üç yıl evvel 10 ay kadar Kıbrıs Türk Alayı’nda misyon yapmıştı. Bu devirde Türkiye’nin olası bir müdahalesi sırasında vurulacak maksatları belirlemişti. Kendisinden sonra adaya gelen havacı subaylar da bu vazifesi sürdürmüşlerdi.
Binbaşı Ercan, 1974’deki Kıbrıs Barış Harekatının birinci günü 20 Temmuz’da adaya çıkarma yapan birliklerin içerisindeydi. Misyonu, Türk Hava Kuvvetlerine ilişkin jetleri yerden düşman gayelerine yönlendirmekti. Yavuz Çıkarma Plajına ayak basar basmaz 50’nci Piyade Alayı Harekat Komuta Merkezi ve Alay Karargahı olarak kullanılan binaya geçti. Telsizler kuruldu. “Yakın Hava Desteği” sağlayacak üç hava irtibat subayı hummalı bir çalışma içerisine girdi. Hava kararıncaya kadar Türk savaş uçaklarına yerden bilgiler aktarılmaya devam etti.
Ne var ki karargah merkezi 21 Temmuz sabaha karşı bir roket saldırısının maksadı oldu. Atakta 50. Piyade Alayı’nın kumandanı Albay İbrahim Karaoğlanoğlu’yla birlikte Binbaşı Fehmi Ercan ve beş er şehit düştü.
Binbaşı Ercan’ın çıkarma günü Türk jetlerine gösterdiği amaçlar sayesinde Lefkoşa’ya giden yol açılmıştı. Beşparmak Dağları üzerindeki düşman mevzileri vurulurken 39 yaşında şehit olan Havacı subay Fehmi Ercan’ın ismi, elbetteki silah arkadaşları tarafından sonsuza kadar yaşatılacaktı.
“ERCAN BÖLGENİZDEYİZ”
Ercan Havaalanı, sivil hava trafiğine 3 Şubat 1975 yılında Türkiye’den gelen F-28 tipi 65 kişilik yolcu uçağı ile açıldı. Bu olay dünyada büyük yankı uyandırdı, zira Lefkoşa havaalanı savaşta devre dışı kalmıştı ve şimdi Rumların Larnaka havaalanı faaliyete geçmemişti.
Ana pist 15 Haziran 1976 yılında hizmete girerken, Hava Trafik Denetim Hizmeti de 21 Mart 1977 yılı prestijiyle verilmeye başladı.
Böylece Ortadoğu ile Avrupa ortasında bir köprü konumunda bulunan Ercan dünya havacılığının hizmetine sunuldu. Ama, Kıbrıs Türklerinin işlettiği bu yeni havaalanına karşı memleketler arası önyargı ve “savaş ihtimalinin” tedirginliği devam ediyordu.
21 Mart günü geç saatlere kadar telsiz frekansında sessizlik karar sürdü. Nihayet geceyarısına yanlışsız denetim kulesindeki telsiz frekansından bir ses duyuldu; “Ercan, Ercan… Bölgenizdeyiz.”
İtalya Havayollarına ilişkin yolcu bir uçağı Kıbrıs semalarından Türklerin toprağındaki Denetim Kulesine uçuş bilgisi veriyordu. Bayrak görülmüştü. Kıbrıs Türkleri dünya çapında tanınma yolunda bu biçimde birinci kere kabul görmüştü. “ECN” harfleri, memleketler arası havacılıkta resmen tanınan bir meydanın rumuzuydu artık.
Ercan’daki vazifeliler gözyaşları içerisinde birbirlerine sarıldılar.
Bundan sonra, bölgeden geçen uçaklar belirsizliğin getirdiği tedirginliği yaşamadan emniyet içinde rahatça uçabileceklerdi.
Ne var ki, “Ercan” ismi Türkler için yalnızca bir havacılık sembolü değildi.
15 Kasım 1983’de bağımsızlığını ilan edecek bir ulusun bu yolda verdiği çabanın sembol isimlerinden biri haline gelecekti.
Bir şehidin isminden bir ulusun varoluş uğraşına “Ercan”, Kıbrıs Türkleri için tanınma yolunda parola olacaktı.
