Kazakistan’ın başşehri Astana’da 20’ncisi düzenlenen “Suriye bahisli Astana Görüşmeleri”nin akabinde ortak sonuç bildirisi açıklandı.
Ortak bildiriye nazaran Astana garantörleri Türkiye, Rusya ve İran, bir defa daha Suriye’nin egemenliğine, bağımsızlığına ve toprak bütünlüğüne bağlılıklarını teyit etti.
Bildiride, 6 Şubat 2023 tarihinde Suriye’de meydana gelen yıkıcı sarsıntının sonuçlarıyla daha da ağırlaşan insani durumdan duyulan önemli kaygı lisana getirildi.
Astana toplantısında, Suriye-Türkiye ilgilerinin olağanlaşması için yapılan istişarelerde yol haritası hazırlanmasına ait ilerleme tartışıldı. Ayrıyeten Türkiye, Rusya, İran ve Suriye dışişleri bakan yardımcıları seviyesindeki 4’lü toplantının yapan ruhuna dikkat çekildi.
“AKTİF UĞRAŞLARIN SÜRDÜRÜLMESİNİN FAAL ÖNEMİ”
Suriye-Türkiye alakalarının olağanlaştırılması için 4 ülkenin savunma, istihbarat ve dışişleri bakanlıkları ortasında koordineli yürütülen dörtlü toplantılarda, varılan düzenlemeler uyarınca bu alandaki faal gayretlerin sürdürülmesinin kıymetine işaret edildi.
Bu sürecin Suriyeli mültecilerin inançlı, istekli ve onurlu geri dönüşleri için uygun şartların yaratılması, siyasi sürecin canlandırılması ve insani yardım akışının engellenmemesi için uygun niyet ve âlâ komşuluk alakaları temelinde ilerletilmesinin kıymetli olduğu konusunda mutabık kalındı.
TERÖR ÖRGÜTLERİNİN VARLIĞI KINANDI
Terörün her biçimi ve tezahürüyle gayret etmek için birlikte çalışmaya devam etme ve hudut ötesi taarruzlar dahil olmak üzere, Suriye’nin egemenliğini ve toprak bütünlüğünü baltalayan ve Suriye’ye komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı uğraştaki kararlılık yinelendi.
Suriye’nin çeşitli yerlerinde farklı isimler altında faaliyet gösteren terör örgütlerinin ve bağlı kuruluşlarının sivil tesislere atakları kınandı.
Ayrıca Suriye’nin kuzeyiyle ilgili tüm düzenlemelerin tam uygulanması gerekliliğinin altı çizildi.
Suriye’nin kuzeydoğusundaki (PKK/YPG) gayrimeşru öz idare teşebbüsleri ve terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin hareketleri kınandı. Bu bölgede daima güvenlik ve istikrarın fakat ülkenin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün korunması temelinde sağlanabileceği konusunda mutabakat sağlandı.
Terörle uğraş mazeretiyle gayri yasal özyönetim teşebbüsleri de dahil olmak üzere, alanda yeni gerçeklikler yaratmaya yönelik tüm teşebbüsler reddedildi.
PETROL GELİRLERİ
Suriye’ye ilişkin olması gereken petrol gelirlerinin yasa dışı yollarla ele geçirilmesine ve ihraç edilmesine karşı tavır bir defa daha teyit edildi.
SİVİLLERE YÖNELİK BASKI
Barışçıl şovların bastırılması, zorla askere alınma ve eğitim alanındaki ayrımcı uygulamaların yanı sıra siyasi faaliyetlere, gazetecilere, miting yapma hakkına getirilen kısıtlamalar da dahil olmak üzere ayrılıkçı kümelerin Fırat’ın doğusunda sivillere yönelik her türlü baskısından derin telaş duyulduğu söz edildi.
Suriye’de sivil ögeleri amaç alan İsrail’in askeri taarruzları kınandı. İsrail’in bu aksiyonları bölgede istikrarsızlaştırıcı ve tansiyonu tırmandırıcı olarak kabul edildi.
Suriye ihtilafının askeri bir aksiyonla çözülmeyeceğinin altı çizildi ve BM Güvenlik Kurulu’nun 2254 sayılı Kararı doğrultusunda kalıcı siyasi süreci ilerletme taahhütleri yine teyit edildi.
SURİYE ANAYASA KOMİTESİ
Suriye Anayasa Komitesinin kıymetli rolüne dikkat çekildi ve bu bağlamda komitenin manisiz çalışması için gerekli tüm şartların derhal sağlanması davetinde bulunuldu.
Suriye idaresinin BM İnsani Yardım Kurumlarına 6 Şubat sarsıntısından etkilenen bölgelere yardım ulaştırması için Türkiye ile olan hudut geçiş noktaları Bab al-Salam ve Al-Rai’nin 13 Ağustos 2023’e kadar kullanımına müsaade verme kararı memnuniyetle karşılandı.
Mültecilerin ve yerinden edilmiş şahısların Suriye’deki ikamet yerlerine inançlı, onurlu ve istekli dönüşlerini kolaylaştırmak ve geri dönüş haklarının teminat altına alınması gereği vurgulandı.
Ayrıca BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Memleketler arası Kızılhaç temsilcileri ortasında zorla alıkonulanlarla ilgili çalışma kümesinin yetkileri doğrultusunda cenaze teslimi ve kayıp şahısların kimlik tespitine yönelik faaliyetlerini genişletmeye karar verildi.
Bir sonraki Türkiye, Rusya ve İran ortasında yapılacak Üçlü Zirve’nin Rusya’da gerçekleştirilmesine yönelik mutabakat kaydedildi.
TÜRKİYE’DEN AÇIKLAMA
Dışişleri Bakanlığı, “Suriye bahisli Astana Görüşmeleri”nin ortak sonuç bildirisine ait yazılı açıklama yayımladı.
Açıklamaya nazaran toplantıda Türkiye’yi, Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçi Burak Akçapar başkanlığındaki bir heyet temsil etti.
Görüşmelerde, alandaki durum ve terörizmle çaba, bölgesel gelişmeler, siyasi süreç ve geri dönüşler ile insani yardım hususları ele alındı.
“BARIŞÇIL TAHLİLDE ÖNCÜ ROL”
Taraflar, Suriye’nin siyasi birliği ve toprak bütünlüğüne yönelik güçlü taahhütlerine, Astana Süreci’nin Suriye sıkıntısının barışçı tahlilinde öncü rolüne vurgu yaptı.
Sınır ötesi ataklar ve sızmalar dahil olmak üzere, komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı çabadaki kararlılık vurgulandı.
TERÖR ÖRGÜTLERİ
Taraflar, Suriye’de faaliyet gösteren terör örgütlerinin farklı isimler ve uzantılar altında artan varlığı ve hücumlarını kınadı.
Terörle gayret mazeretiyle hayata geçirilmeye çalışılan gayrimeşru, kelamda “öz yönetim” teşebbüslerinin kabul edilemez olduğunu kaydeden taraflar, Suriye’nin kuzey doğusundaki ayrılıkçı yapının ihlallerini kınadı, bu teşebbüsler dahil olmak üzere terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin hareketlerinden duyulan rahatsızlığı söz etti.
Suriye’nin kuzeyine ve ayrıyeten İdlib’e ait tüm düzenlemelerin fiilen uygulanmasının değerine dikkat çekilen bildiride taraflar, Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulunun (BMGK) 2254 sayılı kararı uyarınca Suriye ihtilafında siyasi tahlil sürecinin ilerletilmesine bağlılıklarını teyit etti.
Bu çerçevede taraflar, Anayasa Komitesi’nin müteakip tipinin bir an önce gerçekleştirilmesi konusunda davette bulundu.
6 Şubat zelzelelerinin yarattığı, ağırlaşan insani durumdan duyulan tasayı lisana getiren taraflar, insani yardımların Suriye’nin bütününe yönelik kesintisiz sürdürülmesinin kıymetini vurguladı.
Bu bağlamda BM hudut ötesi sistemine ait 2672 sayılı BMGK kararı temelinde insani yardımların artırılarak devamının değerine vurgu yapılan açıklamada, “Taraflar, Suriyelilerin ülkelerine inançlı, istekli ve onurlu geri dönüşlerinin sağlanması için Suriye içinde gerekli şartların oluşturulmasının ve bu dönüşlerin kolaylaştırılmasının gerekliliğini kaydetmişlerdir. Toplantı vesilesiyle, Astana Süreci’nin gözlemci üyeleri ve BM kuruluşları ile ikili görüşmeler de yapılmıştır.” tabirleri kullanıldı.
